میخوای تا آخر عمرت به پریز برق زنجیر بشی؟ معلومه که نه! واسه همینه که اصلا رفتی لپ‌تاپ خریدی. اما خیلی از ماها یه جایی به این نتیجه رسیدیم که برای اینکه لپ‌تاپمون خوب کار کنه باید همیشه به شارژ باشه. این یه افسانه‌ایه که جون لپ‌تاپ رو کم‌کم میگیره. باتری تا شارژ شد باید لپ‌تاپ رو از برق بکشی بیرون.
خیلیا لپ‌تاپ رو کلا به شارژ میزنن، از کل تایم سر کار گرفته تا آخر شب خونه. دیگه عادت شده و هیچ فکری هم درباره‌اش نمی‌کنیم. همه جا مشغول شارژ کردن هستیم: محل کار، خونه، کافی‌شاپ… یه جور اعتیاد دسته‌جمعی به اینکه لپ‌تاپ همیشه فول شارژ باشه! هیچی اعصاب خردکن‌تر از این نیست که لپ‌تاپ نتونه شارژ نگه داره، اما مشکل اینه که خودمون داریم بهش سرعت میدیم تا زودتر اینجوری بشه.
به گفته کنت گریفیث، استادیار دانشگاه کالیفرنیا توی سن‌دیه‌گو، بدترین کاری که میتونی با لپ‌تاپت بکنی اینه که همیشه بزنی به شارژ تا صددرصد بشه. اون درباره فرسایش باتری تحقیق میکنه و میگه این حالت که همش فول شارژه فشار زیادی به لپ‌تاپ میاره.
فرسایش باتری عمر باتری شمارا نصف می‌کند
گریفیث میگه: «وقتی باتری لپ‌تاپ توی بدترین حالت ممکن «یعنی صددرصد شارژ» برای هفته‌ها و ماه‌ها بمونه، خیلی بهش آسیب میرسه. بعد وقتی از شارژ می‌کشیش و انتظار داری ۸ یا ۱۰ ساعت کار کنه، می‌بینی نصفشم برات شارژ نگه نمی‌داره چون توی اون مدت خیلی افت کرده.»
حالت ایده‌آل برای باتری (طبق گفته گریفیث) بین ۲۰ تا ۸۰ درصد شارژه. توصیه میکنه که بذاری اول کامل شارژ بشه و بعد تا آخر روز از شارژ بکشیش تا کم بشه. اینجوری که باتری بیشتر عمرش رو توی یه سطح شارژ «متوسط» میمونه و در نتیجه کارایی باتری طولانی‌تر میشه.
دلیل اینکه لپ‌تاپ وقتی صددرصد شارژ داره تحت فشاره به خاطر نوع باتری‌ش، یعنی لیتیوم-یونی هست. این باتری‌ها از دو لایه درست شدن، یکی از گرافیت و یکی از اکسید کبالت لیتیوم. بین این دو لایه، یون‌های لیتیوم جابجا میشن. یه باتری فول شارژ یعنی (تقریبا) تمام یون‌های لیتیوم توی لایه گرافیتی جمع شدن. بعد انرژی آزاد میشه برای کامپیوترت وقتی یون‌ها وارد لایه اکسید کبالت لیتیوم میشن.
زمانی این اتفاق میفته که تعداد یون‌های لیتیوم توی یکی از لایه‌ها خیلی زیاد بشه و فشار به باتری میاد. بهترین عملکرد باتری وقتیه که یه تعداد تقریبا برابر از یون‌ها توی هر دو لایه وجود داشته باشن «یعنی ۵۰٪ شارژ». آقای گریفیث هم میگه که کابل‌های شارژ سریع ممکنه یهویی خیلی از این یون‌ها رو منتقل کنن و به ساختار باتری آسیب بزنن.
لپ‌تاپ الگوی متفاوتی از کامپیوترها دارد
خیلی از ماها فکر میکنیم لپ‌تاپ همیشه باید به شارژ باشه چون احتمالا کامپیوتر قبلی‌مون اینطوری بوده. سیستم‌های مک، کامپیوترهای شخصی و تمام سیستم‌های قبل از لپ‌تاپ همیشه به برق وصل بودن.
اما این منطق ایراد داره. لپ‌تاپ مثل کامپیوتر رومیزی مستقیما از برق انرژی نمی‌گیره، بلکه داره از باتری استفاده میکنه. در حالی که باتری توی اون حالت صددرصد شارژ بهش فشار میاد و هی داره بین ۹۹ تا ۱۰۰ درصد شارژهای کوچیک انجام میده.
یه دلیل دیگه که شاید افراد لپ‌تاپ رو همیشه به شارژ میزنن اینه که یه موقع شارژش تموم نشه، و کاملا هم درک می‌کنم. با اینکه خالی کردن شارژ لپ‌تاپ و دوباره پر کردنش برای باتری سالم‌تره، اما خیلی راحت نیست. وقتی لپ‌تاپ همیشه وصله میتونی هر موقع خواستی بری با باتری فول شارژ.
حتی عمر باتری مک‌بوک‌های نیز به سرعت کاهش پیدا می‌کند
اما در درازمدت، این زیاد جواب نمیده. اگه لپ‌تاپ قدیمی‌تری داری که همیشه به شارژ وصل بوده، ممکنه وقتی کاملا شارژه، شارژ کاملش دیگه خیلی دوام نیاره. مثلا مک‌بوک‌های جدید M۳ اپل ادعا دارن ۱۸ ساعت شارژ نگه می‌دارن، ولی عادت بد شارژ کردن میتونه این رو حتی تا نصف هم کم کنه.
همیشه وصل بودن به شارژ برای بهتر کردن عملکرد لپ‌تاپ اصلا کار نمیکنه، بلکه دقیقا برعکسه. با همه این حرفا، اکثر لپ‌تاپ‌ها مرتبا به شارژن.
دو تا دلیل هست که شارژ همیشگی لپ‌تاپ انقدر رایجه: اول اینکه حسش هست که انگار اینجوری درسته. آدم دلش میخواد از کامپیوترش بهترین استفاده رو بکنه، پس گذاشتنش مستقیم به شارژ انگار یعنی بهترین کار برای تامین برقش انجام شده. اما دقیقا این اتفاق نمیفته.
دلیل دومش اینه که اکثر آدما به‌ندرت کامپیوترشون رو از میز کار دور میکنن. ساده‌ترین کار اینه که اصلا بهش فکر نکنی و همیشه بزنی به شارژ، درست مثل کامپیوترهای رومیزی.
مشکل زمانی شروع میشه که میز رو ترک می‌کنی. مثلا توی یه سفر یا موقع نشستن توی قطار یا کافی‌شاپی که پریز برق توش کمه.
اوضاع گوشی‌ها بهتر از لپ‌تاپ‌هاست
بحث‌های زیادی در مورد عمر باتری گوشی‌های هوشمند هست، اما به نظرم به خاطر قابلیت‌های خاصی که برای شارژ کردن دارن این مشکل باهاشون کمتره. گوشی‌های آیفون الگوی شارژ کردن رو میفهمن، شبا سرعت شارژ رو پایین میارن تا گوشی مدت خیلی کمی روی شارژ صددرصد باشه. این قابلیت برای کسایی که معمولا وقتی می‌خوابن گوشی رو میزنن شارژ کمک بزرگیه.
لپ‌تاپ‌های جدید اپل و ویندوز هم این امکانات رو اضافه کردن، ولی اگه لپ تاپ بیست و چهارساعته به شارژ باشه، بازم جواب کامل نیست. این برنامه‌ها فقط سرعت گرفتن شارژ صددرصد رو کم میکنن، اما وقتی به اونجا رسید باز همون آش و همون کاسه است. یه راه حل خوب اینه که شب لپ‌تاپ رو بزاری به شارژ با حالت بهینه سازی روشن، ولی یادت باشه که حتما باید طول روز از برق بکشی.
پس مسئولیت حفظ سلامت باتری گردن خودته. طبیعت باتری‌های لیتیومی اینه که به مرور زمان عمرشون کم بشه، اما خیلی کارا میتونی بکنی تا بیشتر بتونی از کامپیوترت استفاده کنی. از همین امروز دیگه شارژ لپ‌تاپ رو که به صد درصد رسید قطع کن، تا فردا خودت هم بتونی از سیم و پریز آزاد باشی.
بعضی از لپ‌تاپ‌ها این مشکلات را تاحدودی برطرف کرده‌اند
توی لپ‌تاپ‌های مک مثلا وقتی خواب هستید اگه لپ‌تاپ رو به شارژ بزنید ۸۰ درصد شارژ رو فوری انجام میده و ۲۰ درصد مابقی رو قبل از بیدار شدنتون شارژ میکنه، این ویژگی هست که بر اساس رفتار شما حتی در آیفون هم استفاده میشه.
تا اینجا یک ویژگی خوب هست اما همچنان نمیتونه تمام روز از لپ‌تاپ شما مراقبت کنه، بعضی از لپ‌تاپ‌ها هم هستن که با اتصال به برق بعد از اینکه باتری رو تا ۱۰۰ درصد شارژ میکنن اونو از مدار خارج میکنن که بیشتر لپ‌تاپ‌های تولیدی امروز از این دسته هستند، با این حال به نظر میرسه صحبت کنت گریفیث بیشتر در مورد لپ‌تاپ‌هایی هست که در هر شرایطی انرژی خودشون رو از باتری میگیرن که میتونید این‌رو از دفترچه راهنمای لپ‌تاپ خودتون بخونید.
لپ تاپ های امروزی اعم از سیستم عامل به ACPI مجهز هستند که از عامل شارژ و دیشارژ شدن مداوم باتری جلوگیری می کنند.
فکر می‌کنم لپ‌تاپ‌های جدید تا وقتی به شارژ باشن کلا از برق مستقیم استفاده میکنن و اصلا با باتری کاری ندارن و به محض اینکه از برق کشیده بشه شروع میکنه از باطری مصرف کردن.
این موردی که شما گفتید بیشتر راجب باطری گوشی‌ها و لپ‌تاپ‌های قدیمی صدق میکنه، چون یکی از مواردی هست که کلا باید توی باطری های لیتیوم یونی رعایت بشه.