اقیانوس آبی و قرمز چیست | چرا بازار ایران اقیانوس آبی است؟

احتمالاً نام اقیانوسی آبی (Blue Ocean) و اقیانوس قرمز (red Ocean) را شنیده‌اید. اصطلاحی که چند سالیِ در ایران زیاد استفاده میشه و اکثریت اشخاص تصور اشتباهی از این ۲ مفهوم دارند. با راه دیجیتال همراه باشید تا به تعدادی از باورهای اشتباه این اصطلاح بپردازیم.

در سال ۲۰۰۵ کتابی بانام استراتژی آبی منتشر شد. در این کتاب به‌صورت مفصل توضیح داده شد که کسب و کارها برای موفقیت باید از استراتژی اقیانوس آبی استفاده کنند. میلیون‌ها نسخه از این کتاب به فروش رسید و البته در ایران هم طرفداران بسیاری دارد و کمک بسیاری هم به رشد کسب‌وکارهای جدید داشته و معایبی هم در خواندن این کتاب هست که در این مقاله به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

استراتژی اقیانوس آبی و اقیانوس قرمز چیست

در حالت کلی تمامی کسب و کارهای دنیا در یک اقیانوس قرار دارند. کسب و کارهایی که نمونه مشابه آنها زیاد است یا به عبارتی رقبای زیادی دارند در دسته اقیانوس قرمز قرار می‌گیرند و کسب و کارهای که نمونه مشابه کمتری دارند و رقبایشان کم است و حتی در مواردی رقیبی ندارند در دسته اقیانوس آبی قرار می‌گیرند. مفهوم بلو اوشن و رد اوشن درمجموع به بازار پررقابت و بازار کم رقابت نیز تعریف می‌شود.

مزیت کسب و کار های اقیانوس آبی

قبل از راه‌اندازی کسب‌وکارتان احتمالاً به این موضوع فکر می‌کنید چه ایده‌ای انتخاب کنیم تا در اقیانوس آبی فعالیت داشته باشیم. اگر به لیست کمپانی‌های میلیاردی دنیا نگاه کنید احتمالاً متوجه خواهید شد که همگی در زمان شروع در دسته اقیانوس آبی قرار داشته‌اند. بله شروع یک ایده منحصر فرد این امتیاز را به شما می‌دهد تا به تک‌شاخ کسب‌وکار و تجارت تبدیل شوید.

عیب بزرگ کسب و کار های اقیانوس آبی

زمانی که رقیبی وجود نداشته باشد یا حداقل رقیب موفقی نداشته باشید پس احتمالا اینکه چطور ایده خود را پیاد سازی کنید و از آن درآمد زایی داشته باشید برای شما مشکل خواهد بود چرا که علاوه بر ایجاد یک کسب و کار جدید شما در حال ایجاد یک شاخه جدید در بازار نیز هستید و باید ضمن جذب مخاطبانی که بازار جدید مقداری برایشان نا آشناست روی روش های کسب درآمد و اعتماد سازی تمرکز زیادی داشته باشید.

کسب و کار های اقیانوس آبی معمولا در ابتدای راه با مشکلات قوانینی کشور ها به خصوص ایران دست و پنجه نرم می‌کنند و رسیدن به یک مدل مناسب برای هم درآمد زایی و هم ارائه خدمات مناسب به کاربران برایشان بسیار دشوار است. عموما کسب و کار های بلو اوشن نیاز زیادی به سرمایه اولیه و یا شتاب دهنده و سرمایه گذار دارند.

مزیت کسب و کار های اقیانوس قرمز

راه اندازی کسب و کار اقیانوس قرمز بسیار آسان است چرا که می‌توانید به راحتی مدل درآمدی و روش کاری رقیب های خودتان رو پیش بگیرید و فقط در مواردی خودتان رو متمایز کنید. در این مثال می‌شود از کافی شاپ های موجود در سطح شهر نام برد که همگی نوع درآمد و نوع محصولشون دقیقا یکسان هست و تنها تفاوت در دکوراسیون و مقداری کیفیت ارائه سرویس هایشان است. در استراتژی اقیانوس قرمز ریسک کسب و کارتان را می‌توانید به مقدار زیادی کاهش دهید و با خیال راحت از مدل های موجود در رد اوشن نسخه برداری کنید.

عیب بزرگ کسب و کاری‌های اقیانوس قرمز

کسب و کارهای رد اوشن یا اقیانوس قرمز معمولاً در بازاری فعالیت می‌کنند که به نقطه اشباع نزدیک است. یعنی معمولاً عموم مردم از این بازار استفاده می‌کنند و قبل از ورود شما به این بازار مشتری کسب‌وکار دیگری بوده‌اند. پس در این شرایط شما می‌بایست آن‌قدر خوب عمل کنید تا مشتریانی که سال‌ها از خدمات کسب و کارهای دیگر استفاده کرده‌اند را جذب کنید. در اقیانوس قرمز فقط داشتن یک یا ۲ فاکتور مزیتی نسبت به رقبا کفایت نمی‌کند و باید در تمام موارد عالی عمل کنید تا بتوانید مشتریان وفادار سایر کسب و کارها را جذب کنید.

بازارهای ایران اقیانوس قرمز نیستند!

برخلاف باور عموم که بعضی از بازارها را در ایران اشباع شده یا پررقابت‌اند اما به این‌طور نیست و تقریباً اکثریت بازارهای ایران در اقیانوس آبی یا بلو اوشن قرار دارند. این فرضیه را با ذکر مثالی برای شما توضیح می‌دهیم:

در بازارهای کشورهای توسعه یافته به دلیل اینکه سال‌های زیادی است کسب و کارها به بلوغ رسیده‌اند و خدمات خود را به بهترین شکل ارائه می‌کنند رقابت بسیار سخت است. مثلاً شما در آمریکا در شرایطی فروشگاه اینترنتی خود را احداث می‌کنید که فروشگاه‌های آنلاین قدیمی مثل آمازون کالای مورد نیاز مردم را در کمتر از ۶ ساعت و با قیمت مناسبی در هر کجای ایالات متحده تحویل می‌دهند. در این شرایط مشتریان شما مردمی هستند که سالها طعم کیفیت فوق العاده آمازون و سایر فروشگاه‌های اینترنتی را چشیده‌اند, در همین شرایط انتظار دارید از خدمات شما استفاده کنند؟

البته فقط موضوع فروشگاه‌های آنلاین نیست و می‌توانید در موضوعات مختلفی این فرضیه را بررسی کنید, مثلاً بازار خودروهای آمریکا آیا راهی برای یک شرکت جدید می‌تواند باشد در شرایطی که ۱۰۰ ها خودرو ساز معروف و باکیفیت مثل فورد, بی ام وی, تویوتا و …. کل بازار را تصاحب کرده‌اند و میلیاردها دلار صرف تحقیقات و توسعه محصولات خود می‌کنند.

شرایط برای کشورهای در حال توسعه مثل ایران فرق می‌کند

رد اوشن یا اقیانوس قرمز آن‌چنان در کشورهای درحال‌توسعه معنی ندارد چراکه در این کشورها معمولاً بازارها به تکامل نرسید اند. به‌عنوان مثال به بازار خرید اینترنتی کالا نگاه کنید, در ایران نیمی از مردم خریدهای خود را به‌صورت اینترنتی انجام می‌دهد و این شانس برای شما وجود دارد تا با ایجاد یک فروشگاه اینترنتی خوب خریدارانی که هنوز تبدیل به مشتریان وفادار برندی نشده‌اند را جذب کنید.

همین موضوع را می‌توانید در بازارهای خودرو ایران هم مشاهده کنید. در شرایطی که خودروهای داخلی فراوانی وجود دارد و خودروهای خارجی زیادی مثل کیا, تویوتا, هیوندای و …. در ایران دارای نمایندگی هستند اما به‌راحتی برندهای جدید چینی وارد ایران می‌شوند و از همان ماه‌های اول فروش بالایی را تجربه می‌کنند.

در ایران وفاداری به یک برند آن‌چنان مطرح نیست

اگر سفری به کشورهای اروپایی و آمریکایی داشته باشید خواهید دید عموم مردم در هر موضوع طرفدار یک برند هستند. از مواد غذایی که خریداری می‌کنند تا لوازم منزل و خودرو, در ایران اما شرایط مقداری متفاوت است چراکه عموم مردم در زمان خرید لباس اهمیتی به برند آن نمی‌دهند, شاید همین جمله فروشنده که این لباس خارجیست برای خریدار کفایت می‌کند, همین موضوع را می‌توانید در بخش مواد غذایی هم مشاهده کنید, که بیشتر در ایران قیمت گرایی برای محصولات مصرفی مطرح است. البته به این معنا نیست که وفاداری به برندها در ایران وجود ندارد بلکه فرضیه‌ای که به آن اشاره می‌کنیم در مورد کمرنگ بودن وفاداری به برندها در ایران است.

خلق تجربه اولین قدم برای ورود به اقیانوس آبی و قرمز

زمانی که روزهای اول کسب و کار خود را می‌گذرانید اگر در اقیانوس آبی فعالیت دارید باید بدانید افرادی که قصد استفاده از خدمات شما را دارند در اصل اولین تجربه آن‌ها از این نوع خدمات است. مثلاً زمانی که شما تصمیم می‌گیرید یک باشگاه ورزشی هاکی در ایران راه‌اندازی کنید باید بدانید اکثر افراد به هیچ وجه تجربه‌ای از آن ندارند و احتمالاً حاضر به ریسک برای کسب این تجربه هم نباشند.

در اینجا شما می‌توانید به هر شکل ممکن افراد را برای تجربه کردن خدماتتان تشویق کنید, حتی در صورتی که سودی نداشته باشید. مشابه این کار را تاکسی‌های اینترنتی با تخفیف‌های سفر اول به خوبی انجام می‌دهند.

در مورد اقیانوس قرمز هم خلق تجربه اهمیت بسیاری دارد. اکثر افراد ترجیح می‌دهند به همان‌جایی که قبلاً خدمات خوبی دریافت کرده‌اند مراجعه کنند. در این شرایط نیاز است تا به هر قیمتی حتی یک بار هم که شده برای افراد خلق تجربه کنید تا متوجه شوند کسب و کار شما از محلی که قبلاً خدمات می‌گرفتند بهتر است.