دمیس هاسابیس Demis Hassabis (متولد ۲۷ ژوئیه ۱۹۷۶) یک دانشمند کامپیوتر بریتانیایی، محقق هوش مصنوعی و کارآفرینه. در اوایل کارش طراح برنامه‌های هوش مصنوعی مخصوص بازیهای ویدیویی و یک بازیکن حرفه‌ای بازیهای رومیزی بود. او مدیرعامل و یکی از بنیان‌گذاران شرکت دیپ‌مایند و ایزومورفیک labs هم هست، و به عنوان مشاور هوش‌مصنوعی برای دولت بریتانیا هم کار می‌کنه. عضو انجمن سلطنتیه و برای تحقیقاتش روی مسئله پروتئین‌فولدینگ (AlphaFold) تونسته جوایز معتبر زیادی بگیره. مجله تایم هم در سال ۲۰۱۷ اون رو به‌عنوان یکی از ۱۰۰ فرد اثرگذار سال انتخاب کرد.
زندگی و تحصیلات دمیس هاسابیس
دمیس از یک پدر قبرسی-یونانی و یک مادر چینی-سنگاپوری به دنیا اومد و شمال لندن بزرگ شد. بچه نابغه‌ای بود و از ۴ سالگی شطرنج رو شروع کرد. وقتی ۱۳ ساله بود درجه استاد بین‌المللی رو گرفت و چندین بار هم توی دوره‌های جوانان انگلیس شرکت کرد. توی مسابقات شطرنج دانشگاهی بین آکسفورد و کمبریج ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۷ بازی کرد و برد هم داشت.
بین ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۰ توی مدرسه کوئین الیزابت درس خونده، یه مدرسه پسرانه دولتی. بعدش پدرومادرش تو خونه بهش درس یاد می دادن. توی همین مدت اولین کامپیوترش که یه ZX Spectrum 48k بود رو با پولی که از بردن تو مسابقات شطرنج به‌دست آورده بود خرید و خودش یاد گرفت چطور برنامه‌نویسی کنه. بعدشم رفت یه مدرسه دولتی دیگه و بعد دو سال مدرک‌های دیپلم و بورسیه تحصیلی رو گرفت.
کار در شرکت Bullfrog Productions
دانشگاه کمبریج بهش گفت یه سال استراحت کنه چون خیلی جوون بود، دمیس هم کارش با بازیهای کامپیوتری رو توی شرکت Bullfrog Productions شروع کرد. اول روی بازی Syndicate کار کرد و بعد وقتی که ۱۷ سالش بود هم‌طراحی و برنامه‌نویسی تم‌پارک رو بر عهده گرفت. این بازیه که یه شبیه‌سازه چند میلیون نسخه فروخت و کلی بازیهای شبیه‌ساز دیگه هم الهام گرفتن ازش. خلاصه از این کار تونست پس‌انداز خوبی به دست بیاره.
کالج کوئینزِ دانشگاه کمبریج
دمیس بعدتر Bullfrog رو ترک کرد تا بره توی کالج کوئینزِ دانشگاه کمبریج درس علوم کامپیوتر بخونه. با مدرک Double First سال ۱۹۹۷ از همون دانشگاه فارغ التحصیل شد (یه جور مدرک افتخاری).
استودیوی بازی‌سازی Lionhead
بعد از تموم کردن دانشگاه کمبریج، دمیس رفت استودیوی بازی‌سازی Lionhead کار کنه که طراحش پیتر مولینکس (Peter Molyneux) بود و باهاش توی Bullfrog همکاری کرده بود. سال ۲۰۰۱ روی بازی God Black & White به عنوان برنامه‌نویس اصلی بخش هوش مصنوعی کار کرد.
تاسیس Elixir Studios
شرکت Lionhead رو رها کرد تا Elixir Studios، یه شرکت مستقل ساخت بازی رو تو لندن راه بندازه و با Eidos Interactive، Vivendi Universal و مایکروسافت قرارداد بست. علاوه بر مدیریت شرکت، دمیس طراح اجرایی بازیهای Republic: The Revolution (بازی نامزد جایزه BAFTA) و Evil Genius شد.
اولین ساخته این شرکت Republic: The Revolution، یه بازی شبیه‌ساز سیاسی بلندپروازانه و غیرعادی بود که خیلی روش کار شده بود. قرار بود هوش مصنوعی‌ش همه کارهای یه کشور خیالی رو شبیه‌سازی کنه. ولی بخاطر وسعت خیلی زیادی که داشت تاریخ انتشارش عقب افتاد و برای اون همه جاه‌طلبی که داشتن بازی کاملی از آب درنیومد. منتقدا هم ازش خیلی استقبال نکردن (توی سایت متاکریتیک امتیاز ۶۲ از ۱۰۰ گرفت) ولی Evil Genius که داشتیم یه جور تقلید بامزه از فیلم‌های جیمز باند بود و ساختار پیچیده و جالبی داشت خیلی بهتر بود و امتیاز ۷۵ رو گرفت. سال ۲۰۰۵ همه حقوق مالکیت معنوی و تکنولوژی فروخته شد به ناشرهای مختلف و استودیو هم بسته شد.
تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه لندن
دمیس هاسابیس بعد از بهم خوردن برنامه‌هاش برای Elixir Studios برگشت پیش کار و بار علمی تا مدرک دکترای علوم اعصاب شناختی رو توی سال ۲۰۰۹ از دانشگاه کالج لندن بگیره (استادش Eleanor Maguire بود). دنبال این بود که از مغز انسان الهام بگیره برای ساخت الگوریتم‌های جدید هوش مصنوعی.
کارهای علوم اعصاب و هوش مصنوعی رو توی دانشگاه‌های MIT و هاروارد ادامه داد. بعدم یه قرارداد پژوهشی پسادکتری تو بخش علوم اعصاب محاسباتی دانشگاه کالج لندن در سال ۲۰۰۹ با پیتر دایان بست.
توی حوزه تخیل، حافظه و فراموشی کار می‌کرد و چندتا مقاله خیلی مهم توی ژورنال‌های Nature، Science، Neuron و PNAS منتشر کرد. همون اوایل توی دوران علمی‌ش یه مقاله نوشت که توی مجله PNAS چاپ شد و توش برای اولین بار ثابت کرد کسایی که به هیپوکمپوس‌شون آسیب رسیده (که باعث فراموشی می‌شه) نمی‌تونن تصورات جدیدی داشته باشن و خودشون رو توی موقعیت‌های تازه تصور کنن. اینطوری بود که یه ارتباطی بین فرایند سازنده تخیل و فرایند بازسازنده حافظه پیدا کرد. با استفاده از همین کارش و یه مطالعه دیگه که با fMRI انجام داد، یه نظریه جدید ساخت که می‌گفت “صحنه‌سازی” (توانایی درست کردن و نگه داشتن صحنه‌های پیچیده) کلید اصلی حافظه و تخیل رو شکل می‌ده. رسانه‌ها حسابی درباره‌ش حرف زدن و مجله Science انتخابش کرد به عنوان یکی از ۱۰ دستاورد علمی اون سال. بعد این ایده‌ها رو گسترش داد که موتور شبیه‌ساز ذهنی رو کاملتر کنه و این موتور قرار بود به بهترشدن برنامه‌ریزی کمک می‌کرد.
تاسیس استارتاپ هوش‌مصنوعی دیپ‌مایند
دیپ‌مایند یه استارتاپ هوش مصنوعی که مقرش توی لندنه. سال ۲۰۱۰ با شین لِگ (Shane Legg) و مصطفی سلیمان راه انداختش. لگ رو از وقتی که تو واحد علوم اعصاب محاسباتی دوره پسادکتریش بود می‌شناخت و با سلیمان هم دوستای خانوادگی بودن. از دوست دانشگاهی و همکارش توی Elixir هم دعوت کرد که باهاشون بشه: دیوید سیلور (David Silver).
هدف دیپ‌مایند این بود که “مسئله هوش رو حَل کنه” و بعد از هوش برای “حل هرچیز دیگه‌ای استفاده کنه. به صورت جزئی‌تر دنبال این بودن که ایده‌های جدید از دنیای علوم اعصاب رو ترکیب کنن با آخرین پیشرفت‌های یادگیری ماشینی، تا به الگوریتم‌های یادگیری کلی و قدرتمندی برسن که به سمت تولید هوش مصنوعی جامع (AGI) حرکت کنن. این شرکت اول کارش تمرکزش رو گذاشت روی تربیت الگوریتم‌های یادگیری برای حرفه‌ای شدن توی بازی. سال ۲۰۱۳ یه دستاورد مهم داشتن که یه الگوریتم درست کردن به اسم Deep Q-Network (DQN) که فقط با گرفتن پیکسل‌های خام تصویر بازیهای Atari رو یاد گرفت و تونست از سطح آدم‌ها بالاتر بازی کنه.
خیلی از کارآفرین‌های بزرگ توی حوزه تکنولوژی از اولین سرمایه‌گذارهای دیپ‌مایند بودن. سال ۲۰۱۴ گوگل این شرکت رو خرید به قیمت ۴۰۰ میلیون پوند. هرچند بیشتر بدنه اصلی شرکت به عنوان یه موجودیت مستقل توی لندن موند (اما بخش دیپ‌مایند هلث مستقیما به گوگل هلث اضافه شد).
از وقتی گوگل این شرکت رو خرید کلی دستاوردهای مهم دیگه هم داشتن، شاید معروف‌ترینش آلفاگو بود که لی سِدو قهرمان جهانی بازی Go رو شکست داد. بازی Go به عنوان جام مقدس هوش مصنوعی شناخته می‌شد چون تنوع انتخاب‌های روی صفحه‌اش خیلی زیاده و روش‌های برنامه‌نویسی قدیمی به دردش نمی‌خوره. ولی آلفاگو سال ۲۰۱۵ قهرمان اروپایی، فن هوئی رو ۵-۰ زد و بعد لی سدول، قهرمان سابق جهان رو سال ۲۰۱۶ با نتیجه ۴-۱ شکست داد. کارهای مهم دیگه دیپ‌مایند درست کردن یک ماشین تورینگ عصبی، کاهش ۴۰ درصدی انرژی مصرفی دستگاه‌های خنک‌کننده توی دیتاسنترهای گوگل، جلو بردن تحقیق روی امنیت در هوش مصنوعی و همکاری با بخش بهداشت ملی بریتانیا (NHS) و بیمارستان چشم‌پزشکی مورفیلدز برای بهترکردن خدمات پزشکی و تشخیص زودهنگام بیماری‌های تحلیل‌برنده است.